|
قالي و قاليچه در اصفهان
يكي ديگر از هنرهاي دستي اصفهان قاليبافي است. در زمان صفويه اين هنر كه تا قبل از آن در اصفهان نشيب و فرازهايي را ديده بود به اوج ترقي رسيد. در زماني كه شهر اصفهان به عنوان مركز كشور انتخاب شد هنرمندان و معماران و كاشيكاران و خوشنويسان و صنعتگران بيشماري از اقصي نقاط به اين شهر آمدند. در كارگاههاي شاهي كه قلمزنان و قلمكارسازان و خاتم سازان و ....در آنها به خلق شاهكارهاي بي نظير مشغول بودند. قالي هاي نفيس ابريشمين و ظريف نيز بافته مي شد و بزودي شهر اصفهان مركز داد و ستد قالي هاي گرانبها گرديد. در برخي گزارش هاي جهانگردي و سياحان به قالي هاي نفيس و بي نظيري اشاره شده كه ايوان هاي كاخ هائي مانند عالي قاپو و هشت بهشت و چهلستون و ... بوسيله آنها مفروش شده بود. در زمان صفويه اصفهان يكي از مراكز مهم قاليبافي ايران گرديد. كارگاههاي بزرگي ساخته شد و هنرمندان به طرح نقشه و تهيه رنگ و بافت هنرمندانه پرداختند. اين كارگاهها در جوار قصرهاي سلطنتي پادشاهان صفوي يعني بين چهلستون و ميدان شاه قرار داشت. شاه عباس بر كارگاهها نظارت عاليه داشته است. به همين مناسبت از نظر طرح و نقش و رنگ و بافت و مصالح، از كيفيت مرغوب و عالي برخوردار بود. چنانكه سيّاحاني چون تاورنيه، شاردن و رابرت شرلي، اهميت و عظمت اين فرشها را در كتابهاي خود ستوده‌اند و بسياري از اين فرآورده‌ها به موزه‌هاي جهان وارد شده و چون نگيني بر تارك موزه‌هاي معروف مي‌درخشند. با حمله افغانها در سال 1135 هجري برابر با 1722 ميلادي و سقوط صفويان هنر قاليبافي نيز گرفتار ركود گرديد و طراحان و بافندگان يا در جنگ كشته شدند و يا شهر اصفهان را ترك كردند.
پس از جنگ جهاني دوم بار ديگر قالي اصفهان مورد توجه قرار گرفت و طراحان اصفهان شروع به طراحي قاليچه هائي كردند كه در دنياي آن روز و بخصوص اروپا مشترياني داشتند. بزودي فرش اصفهان بار ديگر مورد توجه قرار گرفت و طرح هاي زيباي اسليمي و لچك و ترنج همراه با بافت بسيار مرغوب قاليبافي را در عداد صنايع مهم اصفهان قرار داد. در حال حاضر با آموزش طراحي نقشه فرش در هنرستان هنرهاي زيبا و برخي دانشگاههاي هنر و استفاده از تجربيات اساتيدي مانند مرحوم عيسي بهادري، مرحوم ابوعطاء و مرحوم ارچنگ كه از بهترين و مشهورترين طراحان فرش بودند. فرش اصفهان همچنان مشتاقان خود را حفظ كرده است. در نمايشگاههائي كه براي عرضه فرش هاي ايران تشكيل مي گردد فرش اصفهان از نظر رنگ و طرح و بافت و كيفيت رنگها و ساير موارد در بين شهرهاي ايران جايگاه والائي دارد.
آنچه از نوشته‌هاي مورخين و باستان شناسان استنباط مي‌شود اين كه هنر قاليبافي سالها بلكه قرنها پيش در اين خطه وجود داشته و به تكامل رسيده است.
|