|
اين محله از محلات قديمي و مشهور اصفهان به شمار مي‌آيد، كه بناهاي تاريخي جالب توجهي را در خود جاي داده است. در معجم‌البلدان و اللباب في تهذيب الانسان، دردشت يكي از محلات اصفهان معرفي شده است.
اين محله را گاها" باب‌الدشت هم مي‌گويند. يكي از محققين درباره‌ي دردشت مي‌نويسد:" در قديم جوباره داراي چند محله بوده و بعدا"كه شهر اصفهان توسعه يافته تمام جوباره يك محله حساب شده و حال دو محله "جوباره" و "دردشت" از آن باقيمانده است.
1- در اين محله بزرگاني چون ايورالدينعبدالرحمان دردشتي جامي (وفات 898 ه- ق)
2- ملاحاج‌محمدكريم متخلص به مجنون فرزند حسن دردشتي اصفهاني (وفات 1285 ه- ق)
3-حاج‌ميرزانصراله بهشتي فرزند محسن دردشتي‌اصفهاني معروف و ملقب به ملك‌المتكلمين كه در سال 1336 ه- ق به دست محمدعلي ميرزائي قاجار به شهادت رسيد. (مرحوم ملك از رجال بزرگ و آزاديخواهان مشهور مشروطيت) را درخود پرورش داده است.
يهوديان نيز درباره‌ي دردشت يا باب‌الدشت مي‌گويند زماني كه قوم يهود از "بابل" به اصفهان رسيدند،محل فعلي دردشت را براي زندگي خود انتخاب نمودند و نام (بابل‌الدشت) را بر آن نهادند تا اسم وطن قبلي خويش را حفظ نمايند.
آنچه مسلم است محله دردشت در دوره‌هاي گذشته به خصوص ديالمه و سلجوقيان از مراكز مهم شهر اصفهان بوده است.
مسجد جامع اصفهان
بدون شك يكي از جالب‌ترين مسائلي كه در تاريخ معماري اسلامي شايان مطالعه و دقت مي‌باشد موضوع احداث مساجد نمونه ايراني است.مساجدي كه در ايران ساخته شده به دو دسته تقسيم‌بندي مي‌شوند و اين دو دسته از حيث اهميت، يكسان نيستند.يك دسته شامل عده قليل ابنيه‌ايست كه نقشه آنها همان نقشه سبك ابتدايي عرب با مشتقات آنست و دسته ديگر، مساجد ايراني خالص است. تاريخ مساجد دسته اول روشن امان اندكي كوتاه است، كه چيزي از آنها باقي نمانده است . ايران كه آيين اسلام را پذيرفت به طور الزام روش اعراب را در احداث مساجد پيروي نمود ولي در نحوه بناي مساجد از سنن مخصوص خويش و ذوث صنعتي و سبكهاي ساختماني خود پيروي نمود. بنابراين ديري نگذشت كه نقشه‌ي مسجد عربي در معماريهاي متداوله ايران به كلي منسوخ گرديد و مساجد چهار ايواني كه نمونه معماري ايراني است از قرن پنجم هجري به بعد جايگزين مساجد اوليه گرديد.مسجد جمعه اصفهان در حقيقت مجموعه‌اي از صنايع معماري و هنرهاي زيباي ايران از ادوار بعد از اسلام را در بر دارد بنابراين تحولات معماري اسلامي ايران را طي چهارده قرن اخيربه خوبي در آن مي‌توان مطالعه نمود.
چهارايوان مسجد جمعه كه (صفه صاحب) در جنوب، در شمال "صفه درويش"، در مغرب "صفه استاد" و در مشرق "صفه شاگرد"ناميده مي‌شوند و با تزئينات مقرنس‌سازي و كاربندي يكي از فنون بسيار جالب معماري ايران را بيان مي كنند.
نماي داخلي مسجد و كاشيكاريهاي آن مربوط به قرن نهم هجري است كه احتمالا" مناره‌ها نيز مربوط به همين زمان مي باشد.
به طور كلي بناي مسجد جمعه اصفهان شامل بخش هاي زير مي باشد:
- شبستان مسجد يا گچبري‌هاي بسيار زيبا كه مربوط به عصر ديلميان است.
- گنبد و چهلستونهاي اطراف آن كه در ايوان جنوبي واقع شده و در فاصله سالهاي 465 تا 485 ه- ق بنا شده است. اين گنبد در زمان سلطنت ملكشاه و وزارت خواجه نظام‌الملك ساخته شده است و از قرينه گنبد خواجه نظام‌الملك است كه در سال چهارصدو هشتاد و يك ه- ق بنا شده، احداث اين گنبد زيبا را به "ابوالغنائم تاج‌الملك" يكي ديگر از وزراي عصر سلجوقي نسبت مي دهند.
- در شمال ايوان استاد، شبستان كوچكي قرار دارد كه زيباترين محراب گچبري مسجد را در بردارد. اين شبستان كه به "مسجد اولجايتو" معروف است داراي محرابي است كه به مثابه گوهري تابناك از هنر ايراني در جهان از شهرتي عظيم برخوردار است.بر اين محراب زيبا نام "سلطان محمد خدابنده" ايلخان مسلماني، به چشم مي‌خورد. كه قبل از تشرف به دين اسلام "اولجايتو" لقب داشت. علاوه بر آن، بر اين محراب نام "محمد ساوي" وزير دانشمند سلطان محمد و سال ساخت آن يعني 710 ه-ق نوشته شده است. منبري كه در كنار اين محراب وجود دارد از شاهكارهاي هنر منبت‌كاري است.
- در كنار مسجد اولجايتو شبستان زمستاني مسجد به چشم مي‌خورد كه به "بيت‌الشتاء" معروف است. اين شبستان در زمان تيموريان به دستور "عمادبن‌مظفر ورزنه‌اي" ساخته شده است. به همين علت به "شبستان عماد" نيز معروف است. اين شبستان باشكوه با ستونهاي قطور و كوتاه و طاقهاي خيمه‌اي شكل كه در وسط هر چشمه طاق قطعه‌اي از سنگ مرمر نور آن را تأمين مي‌كند از ديدنيهاي مسجد است.
- اين اثر باشكوه و نفيس و معروف به علت دربرداشتن نمونه‌هاي گوناگون هنر ادوار مختلف اسلامي و نيز از نظر فني و هنري اهميت بسيار دارد به طوري كه همه ساله گروههاي بيشمار از علاقهمندان ايراني و خارجي آن را مورد بازديد قرار مي دهند. حاصل اين بازديدها و بررسيها دهها جلد كتاب و رساله است كه اكثر آنها چاپ و منتشر شده اند.
- به طور كلي همان نسبت و اندازه كه ميدان نقش‌جهان و عمارات تاريخي اطراف آن يادآور معماري و هنر دوران صفوي است. مسجد جمعه و محلات پيرامون آن افسانه زندگي در عهد سلجوقيان و روزگار پيش از آن را بيان مي دارد.
- مسجد جمعه اصفهان به شماره328 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است. بازگشت
امامزاده و مسجد شوري
در محله دردشت امامزاده‌اي به نام شوري وجود دارد كه "امامزاده عبداله" نيز مي‌گويند. در داخل امامزاده هيچگونه كتيبه‌اي به چشم نمي‌خورد اما بر نماي خارجي يكي از جزرهاي آن لوح سنگي كوچكي بر ديوار نصب شده كه كتيبه آن به خط نستعليق برجسته حاوي اشعاري است كه در آن به نام "سيد عبداله" اشاره شده است.
روبروي اين امامزاده مسجد كوچكي واقع شده كه به همين نام مي گويند.در داخل مسجد آثاري بر جاي نمانده است،اما درب قديمي آن به تاريخ 919 ه- ق هنوز باقي است.كتيبه‌اي كه بر در مزبور نوشته شده به خط ثلث برجسته علاوه بر تاريخ فوق به نام "خواجه عبدل‌بن‌رئيس يوسف‌اصفهاني" اشاره شده است.
به نوشته مؤلف كتاب "آثار ملي اصفهان" اين مسجد تا كنون به ثبت نرسيده است، ولي ظواهر امر نشان مي‌دهد كه امامزاده و مسجد شوري فاقد ارزشهاي هنري و معماري باشد.بازگشت
مسجد چاره دردشت
در تحقيقات ميداني مردم اين مسجد را به مسجد چهارراه مي‌شناسند. رفيعي مهرآبادي حدود 150 مسجد را با عنوان "مساجدي كه از لحاظ سوابق تاريحي و تزئينات كاشي چندان مهم نيستند.." ذكر كرده و مسجد "چاره" را در رديف آن مسجدها آورده است. دكتر لطف‌اله هنرفر هم در بخش ضمائم كتاب خود با عنوان "اسامي ساير مدارس و مساجد قديمي" از مسجد چاره نام برده است.بازگشت
كاروانسراي دردشت
دكتر لطف‌اله هنرفر و رفيعي‌مهرآبادي هر دو اين كاروانسرا را "دروازه دردشت" نوشته‌اند در حال حاضر اين كاروانسر به مشاغل مختلف مانند مصالح‌فروش و آسفالت‌كاري و ... اختصاص دارد. بازگشت
بازار دردشت
مرحوم سيدعباس بهشتيان اين بازار را از بازارهاي بزرگ و جالبي مي‌داند كه در محلات احداث مي‌كرده‌اند. همچنين نويسنده كتاب آثار ملي اصفهان اين بازار را بازارچه ناميده و مي‌نويسد.در اين بازارچه در محله دردشت واقع گرديده و خود در حكم بازار بزرگي است. اين بازار از آثار دوران صفوي است. بازگشت
مسجد آقانور
اين مسجد كه در محله دردشت واقع است مانند بقعه باباركن‌الدين از بناهايي است كه در دوره پادشاهي شاه عباس اول ساخته شده و در اولين سال سلطنت شاه صفي به اتمام رسيده است و به اين مناسبت در كتبيه اصلي مسجد در سردر شرقي به نام هر دو پادشاه آمده است. اين كتيبه كه به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي رنگ نوشته شده حاكي از آن است كه بناي مسجد به وسيله (نورالدين‌محمد اصفهاني) در دوره پادشاهي شاه عباس كبير شروع شده و در سال اول سلطنت جانشين او شاه صفي به اتمام رسيده است. كتيبه سردر به خط محمد رضاي‌امامي و مورخ به سال هزار و سي و نه هجري مي باشد.
شبستان زيبا و جالب اين مسجد از نفايس و شاهكارهاي آن است كه نور آن به وسيله قطعاتي از سنگ مرمر شفاف تأمين مي‌شود. بر طرفين محراب اين شبستان با خط بنايي مشكي ساده بر زمينه زرد عبارات مذهبي نوشته شده است.سردر شمال مسجد كتيبه‌اي دارد كه به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي لاجوردي رنگ نوشته شده است. خطاط اين كتيبه محمدباقر شيرازي خوشنويس بزرگ عصر قاجار است مسجد آقانور در جنگ تحميلي آسيب بسيار ديد كه به شيوه اول بازسازي شد.بازگشت
مدرسه بابا قاسم
يكي از باباهاي معروف اصفهان كه مزارش پس از چند قرن هنوز زيارتگاه مشهوري به شمار مي‌رود باباقاسم اصفهاني است كه در ابتداي قرن هشتم هجري زندگي مي‌كرده است و از مردان عارف و سالك در راه حقيقت بوده و در زمان خود شهرت و محبوبيت داشته است. يكي از مريدان معروف او به نام "سليمان‌ابي الحسن‌طالوت دامغاني" براي استاد خود باباقاسم اصفهاني در سال 725هجري مدرسه‌اي ساخته است كه باباقاسم در آن مدرسه به تدريس مشغول بوده و پس از وفات وي نيز نزديك اين مدرسه آرامگاه او را بنا كرده است مدرسه باباقاسم كه آن را در مدرسه اماميه نيز مي‌نامند بناي زيبايي است كه حياطي در وسط و چهار ايوان و اطاقهائيكه حجرات طلاب بوده است در اطراف دارد. ساختمان اين مدرسه كه از قديميترين مدارس موجود طلبه‌نشين اصفهان مي‌باشد دو طبقه است و در طبقه دوم نيز حجراتي دارد. نماي خارجي صحن و ايوانهاي بزرگ و كوچك مدرسه با كاشيهاي مخصوص اين دوره كه از جهت لعاب كاشي، رنگ مخصوصي است و نظير آن فقط در محراب صفه عمر در مسجد جمله ديده مي‌شود تزئين شده است. ايوانهاي بزرگ و كوچك داراي مقرنسهاي كاشيكاري مي‌باشد كه بعضي از آنها جنبه تزئيناتي دارد و بعضي ديگر با خطوط بنايي و كوفي و ثلث تزئين شده است.بازگشت
مقبره بابا قاسم
باباقاسم پس از وفاتش در نزديك مدرسه‌اي كه در آن تدريس مي‌كرده و شرح آن گذشت به خاك سپرده شد و همان مريدش"سليمان‌ابي‌الحسن‌طالوت دامغاني" بر مزار او مقبره و آرامگاهي بنا كرده است. داخل و خارج مقبره باباقاسم با تزئينات آجري وكاشيكاري مزين شده است. گنبد آن هرمي شكل و داراي هشت ترك است كه بر هر دو ترك متقابل آن به خط بنايي با كاشي معرق لاجوردي بر زمينه آجري يكي از اسماءاله درياديان، يا سبحان، يا سلطان، يا برهان منقوش است كتيبه تاريخي سردر مقبره به خط ثلث با كاشي سفيد معرق بر زمينه لاجوردي و مورخ به سال 741 هجري مي باشد.بازگشت
آرامگاه سلطان بخت آغا
خان سلطان دختر اميرغياث‌الدين كيخسرو اينجور به موجب كتيبه سنگ آرامگاه او "دختر خسروشاه" در زمان حيات خود سنگ قبر نفيسي براي خود نوشته كه پس از قتلش بر مزار او قرار داده شده است و نام او در كتيبه اين سنگ (سلطان بخت‌آغا) مي‌باشد. سنگ قبر سلطان بخت‌آغا يكپارچه سماق نفيسي است كه در داخل بقعه آرامگاه او كه متصل به مناره هاي دردشت است.بازگشت
بقعه شهشهان و آرامگاه شاه علاءالدين محمد
يكي از بقاع متبركه اصفهان بقعه شهشهان "شاه شاهان" است كه در محله شهشهان و در مجاورت مسجد جمعه اصفهان جنب (مسجد صفا) واقع شده و داراي حسينيه و مدرسه مي‌باشد. در اين بقعه شاه علاء‌الدين‌محمّد كه از اجلسه سادات و اشراف و نقياء اصفهان بوده مدفون گرديده است.بازگشت
حمام دردشت
حمام دردشت كه در نزديكي كاروانسرا واقع شده و در گذشه با بازار و كاروانسرا حكم يك مجموعه را داشته است. اين مسجد را آقا مؤمن برادر آقانور كه بعد از اتمام مسجد ساخته شده است اين حمام به نام باني آن "آقا مؤمن" نيز ناميده مي‌شود. حمام دردشت وقف مسجد آقانور است. بازگشت
حمام وزير
از حمام وزير در منابع مختلف فقط نام آن به چشم مي‌خورد. اين حمام بعد از پيروزي انقلاب مورد توجه قرار گرفت و با حفظ اصالت و ويژگيهاي معماري آن مرمت شد و پس از بازسازي در اختيار كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان قرار گرفت. بازگشت
مجموعه درب امام
در مشرق خيابان چهارباغ و در محلي كه روزگاري محله معروف "سنبلان يا سنبلستان" واقع شده بود بقعه دو امامزاده قرار داد كه ساختمان آن در سال857 ه- ق برابر با 1453 ميلادي در زمان حكومت "جهانشاه قراقويونلو" به پايان رسيده است.مقابر اين دو امامزاده با توجه به كتيبه صفوي ابراهيم طباطبايي از بازماندگان حسن متني و زين‌العابدين علي از اعقاب امام جعفرصادق (ع) معرفي شده است.
بناي اين قطعه مربوط به چند دوره است. قديميترين بخش تاريخ‌دار آن مربوط به اواسط قرن پانزدهم ميلادي است اين بخش عبارت از يك پيش طاق است كه تاريخ 857 هجري را بر خود دارد به همراه يك هشتي مربع شكل و يك آرامگاه است. اين بناي باشكوه داراي دو گنبد بزرگ و كوچك و يك سر در كاشيكاري و سه صحن مي باشد.بسياري از محققين از جمله آنده گذار به تغييراتي اشاره كرده‌اند كه بعدها و به خصوص در عصر صفويه در بنا به وجود آمده است. گنبدهاي موجود در يك زمان به وجود نيامده‌اند. گنبد بزرگ در قرن نهم همزمان با ساختمان بعقه ساخته شده است امْا گنبد كوچك در سال 1081 هجري ساخته شده است. گنبد بزرگ درب امام و ايوانهاي شرقي و شمالي آن در سال 1328 شمسي تعمير شده اند.كاشيكاريهاي گنبد كوچك و قسمتهاي غربي بنادر سال 1332 مرمت شده‌اند. در جوار اين دو امامزاده آرامگاه مادر جهانشاه قراقويونلو قرار دارد. نماي خارجي بقعه وديوارهاي مجاور آن تزئيناتي از كاشيكاري بسيار زيبا و مقرنس هاي گچي پر كاري دارد.
به طور كلي مجموعه درب امام به دليل دربر داشتن ارزشهاي هنري و معماري و تزئينات بسيار باشكوه كاشيكاري و گچبري در اعداد يكي از شاهكارهاي مسلم هنري ايران به شمار مي‌رود. اثر نفيس و شكوهمند درب امام به لحاظ وجود ارزشهاي هنري و معماري تركمانان"قراقويونلو" مورد توجه معماران و پژوهشگران بسياري قرار گرفته و بسياري از آنان در مورد آن مطالعاتي كرده اند.مجموعه درب امام به شماره 217در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده است.بازگشت
مسجد و بازار حاج محمد جعفر
حاج محمدجعفر آباده‌اي از روحانيون مشهور اصفهان در قرن سيزدهم هجري است كه از وي مسجدي در بازار اصفهان به يادگار مانده و تكيه‌اي نيز در اول تخت‌فولاد اصفهان كه در آنجا به خاك سپرده شده به نام او باقي مانده است مرحوم حاج محمدجعفر از شاگردان برجسته و مشهور حجت‌الاسلام شفتي است. از آثار وي "نفوذ المسائل" در فقه استدلالي و "مرايا" در اصول و شرح تجريدالكلام مي‌باشد.اين مسجد در محله دردشت واقع شده و از لحاظ ارتباطات محلي داراي موقعيت ممتاز و منحصر به فرد است.مسجد حاج محمدجعفر از لحاظ استحكام وتزئينات كاشيكاري از نوع "گره‌كاري" جالب است ولي چون عمر باني مسجد براي اتمام كار، كفايت نكرده كاشيكاري قسمتهاي مهمي از آن ناتمام مانده است.كتيبه سردر شرقي مسجد به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي شامل آيات قرآني است كه تاريخ اين كتيبه 1296 ه- ق مي‌باشد. در ياوان شمالي نيز كتبيه‌اي است كه تاريخ هزار و دويست و هشتاد هجري قمري و ايوان غربي هزار و سيصد و شصت و هشت هجري قمري نوشته است.
محراب اصفي مسجد با كاشي هفت رنگ خشتي تزيين شده و شباهت نام با كاشيكاري مسجدسيد دارد. منبر نفيس مسجد نيز با رسم گره‌هاي هندسي چوبي رنگين تزيين شده و از شاهكارهاي هنري مي باشد.مسجد حاج محمدجعفر آباده‌اي در جنگ تحميلي آسيب بسيار ديد كه به وسيله ميراث فرهنگي و كمك سازمانهاي مسئول به شيوه اوليه بازسازي شد. اين بنا به شماره 388 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است. بازگشت
مسجد صفا
مسجد صفا در محله شهشهان و نزديك بقعه تاريخي شهشهان بنا شده است. كتيبه سردر مسجد حاكي از آن است كه مسجد صفا به سعي و اهتمام سيدمحمدعلي گلستانه اتمام پذيرفته است. كتيبه سردر مسجد به خط ثلث سفيد بر زمينه كاشي خشت لاجوردي رنگ و به قلم محمدتقي‌بن‌محمدابراهيم مورخ به سال 1290 ه- ق مي باشد.بازگشت
مسجد پاگلدسته
در محله دردشت نزديك مدرسه شفيعيه و در مجاورت كتيبه ابوعلي‌سينا مسجدي است كه در كنار آن پايه مناره قديمي وجود دارد كه بر بالاي آن به ارتفاع سه متر از كف پشت‌بام "گلدسته" مسجد بنا شده است. مي‌توان احتمال داد كه ساختمان مناره مزبور با ساختمان گنبد در قديم، مربوط بوده است. اين مسجد را اهالي آنجا پاگلدسته مي‌نامند. دكتر هنرفر بقاياي اين مناره را مربوط به دوران سلجوقي مي نامند.بازگشت
گنبد ابن سينا
اين بنا به "مدرسه ابن‌سينا" نيز معروف است و داراي يك گنبد آجري زيبا مي‌باشد. با توجه به منابع و مآخذ در مورد زندگي "بوعلي‌سينا" فيلسوف بزرگ ايراني، مدتي در اصفهان وزارت "علاءالدوله"را بر عهده داشته و در اين محل تدريس مي كرده است.بازگشت
مدرسه نوريه
اين مدرسه در انتهاي بازار عربان واقع شده و آن را به زمان سلطنت شاه سليمان و آغاز سلطنت شاه سلطان حسين صفوي نسبت مي‌دهند. باني آن "ميرزانورالدين‌محمّد جابري انصاري" وزير شاه سليمان و "خواجه جلال‌الدوله معروف به جابر" هستند .اين مدرسه از قديم موقوفاتي داشته كه از جمله قريه كبوترآباد واقع در بلوك براآن اصفهان و چند دكان در اطراف باغ قلندرهاي اصفهان واقف در اين مدرسه بوده است.
اين مدرسه از ديرباز محل سكونت شاعران و هنرمندان و خوشنويسان مشهوري چون آقا محمدعلي مذهب هنرمند بزرگ عصر قاجر و ميرزا آقاجان‌پروت نسخ‌نويس معروف و شاعر نامدار اصفهاني بوده است. با آنكه اين مدرسه مربوط به اواخر دوره صفويه است و موقوفات نسبتا" قابل توجهي نيز دارد امّا فاقد تزئينات جالب بوده و آنطور كه بايد مورد توجه قرار نگرفته است.بازگشت
سراي خاني
از بازارهاي معروف اصفهان بازار عربان بوده كه از مسجد جامع تا محل فعلي خيابان عبدالرزاق امتداد داشته است به نوشته مرحوم بهشتيان در اين بازار سراها و مدرسه‌ها و بناهاي متعددي بوده كه سراي خاني نيز از آن جمله آثار مي باشد.بازگشت
هارون ولايت
بناي تاريخي هارون ولايت كه بقعه و سردر كاشيكاري آن از آثار دوره سلطنت شاه اسماعيل اول و مورخ به سال 918 هجري است كه از اماكن مقدسه و زيارتگاههاي عمده شهر اصفهان به شمار مي‌رود كه داراي بقعه و ضريح و رواق و يك گنبد كاشيكاري و دو صحن در شمال و مغرب بقعه است.
صاحب كتاب ميزان الانساب امامزاده مدفون در بقعه به شرح زير معين مي كند:
"و آن جناب ظاهر اين است كه هارون‌بن‌علي از اولاد و احفاء حضرت هادي امام علي‌النقي عليه‌الصلوه و السلام مي‌باشد چنانچه در بعضي از كتب مقبره مذكور شده و در بعضي از كتب انسان مذكور شده كه او هارون‌بن‌محمدبن‌زيدبن‌الحسن مي‌باشد كه او را در اصفهان شهيد كردند و از اولاد و احفاء حضرت امام‌حسن‌مجتبي عليه‌الصلواه‌والسلام مي‌باشد و بعضي مذكور مي‌نمايند كه او هارون‌بن‌موسي‌بن‌جعفر عليهماالسلام مي‌باشد لكن هيچيك از اين دو قول نزد اين فقير اعتبار آن معلوم نشده بلكه قول اخير زياده ضعيف مي نمايد.در يك لوح بالاي در ورودي به خط نستعليق سفيد معرق بر زمينه كاشي لاجوردي نام باني ساختمان "دورميش‌خان‌حسين" يكي از وزراي دربار شاه اسماعيل نوشته شده است.
از شاهكارهاي موجود در بنا سردر آن است كه با تزئينات كاشيكاري و كتيبه‌اي به خط ثلث با كاشي سفيد معرق بر زمينه لاجوردي از شاهكارهاي موجود در بنا مي‌باشد. در مغرب هارون ولايت مدرسه‌اي واقع شده كه حجراتي در اطراف آن وجود دارد، اين مدرسه با سردر مجللي به صحن هارونيه متصل مي‌گردد. محراب زيباي بنا در ايوان جنوبي واقع شده كه با كاشي معرق تزئين شده است و سردر شرقي بنا روبروي مسجد علي قرار گرفته كه آن هم با كاشي معرق تزئين شده است.بازگشت
مسجد علي
يكي از بناهاي تاريخي جالب اصفهان كه در مجاورت ميدان قدمي و مسجد جمعه قرار دارد مسجد علي است. مسجد علي يك بناي دوره سلجوقي مي‌باشد كه در عهد صفويه رو به انهدام و ويراني نهاده و در دوره شاه اسماعيل اول صفوي به وسيله (ميرزا كمال‌الدين شاه‌حسين اصفهاني) كه نام او در كتيبه اصلي سردر مسجد آمده و از رجال دولت شاه اسماعيل بوده و عنوان (وكيل‌السلطنه و اعتمادالدوله) داشته است. تجديد ساختمان شده و به تزئينات كاشيكاري و مقرنسهاي گچي آراسته شده است.
شاردن سياح مشهور فرانسوي كه در قرن يازدهم هجري در اصفهان بوده از اين مسجد به نام مسجد سنجريه نام برده و مي‌گويد كه كتيبه سردر آن به نام شاه اسماعيل بزرگ با خط طلايي نوشته شده است و اينطور به نظر مي‌رسد كه سازنده آن بوده است.معماري مسجد و ساختمانهاي ايوانهاي متعدد اطراف آن در مساجد تاريخي اصفهان بي‌نظير است. منظره عمومي مسجد در داخل آن هنوز آجري مي‌باشد و تزئينات اختصاصي آن، قطاربنديهاي گچي است. در ورودي مسجد در ضلع غربي آنست و در سه جانب شرقي و شمالي و جنوبي آن ايوانهايي وجود دارد. ايوان جنوبي وسيع‌تر از ساير ايوانها مي‌باشد و شبستان گنبددار مسجد در ضلع جنوبي اين ايوان واقع شده است. نماي گنبد مسجد علي از خارج آجر ساده است ولي در داخل با مقرنسهاي گچي تزئين شده و كتيبه اطراف آن به خط ثلث طلايي گبري برجسته بر زمينه اي گچي آراسته شده است.
شبستانهاي زمستاني مسجد در گوشه جنوب شرقي وزير ايوان و گنبد جنوبي آن كمي پايين‌تر از سطح مسجد بنا شده و سبك ساختمان آن جالب مي‌باشد. در ابتداي شروع پلكاني كه سطح مسجد را به شبستان زير ايوان و گنبد متصل مي كند.
كتبيه سردر مسجدعلي در دو رديف روي كاشي لاجوردي رنگ به خط ثلث معرق كه وجه ارتباط آنها فقط از لحاظ ذكر نام "اسمعيل" است كه به خط شمس‌الدين تبريزي مورخ به سال 929 ه.ق مي باشد.بازگشت
منار مسجد علي
مناره مسجد علي كه در گوشه شمال غربي مسجد علي (از آقار دوره شاه اسماعيل اول در محل يك مسجد سلجوقي) قرار دارد. كه وجه تسميه فعلي آن به مناسبت مجاورت با مسجد علي است كه اصل آن از دوره سلاجقه است و در اواخر قرن پنجم يا اوايل قرن ششم هجري ساخته شده است. ارتفاع آن امروزه در حدود 5/51 متر مي‌باشد ولي در آن زمان بيشتر بوده است.
اين مناره از بالا به پايين شامل پنج كتيبه است:
- كتيبه اول به خط كوفي با كاشي فيروزه‌اي بر زمينه آجري در قسمت بالاي مناره تكرار جمله "لااله‌الاالله" است.
- كتيبه دوم به خط كوفي با كاشي فيروزه‌اي در زير مقرنسهاي مناره و تكرار جمله "الملك‌لله" است.
- كتيبه سوم به خط كوفي با كاشي فيروزه‌اي "لااله‌الاالله محمّد رسول‌الله" است.
- كتيبه چهارم به خط بنايي گچي بر زمينه شطرنجي در مربع‌هاي بزرگ "هوالله‌الذي‌لااله‌الاهو" مي باشد.
- كتيبه پنجم به خط بنايي آجري برجسته بر زمينه گچي كه هم سطح با بام مسجد علي مي‌باشد. "شهدالله انه لااله‌الاهو و الملئكه و اولوا العلم كائما" بالقسط" بازگشت |